การออกกำลังกายของผู้สูงอายุช่วยชะลอความเสื่อมของระบบต่างๆ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงทนทานให้กับกล้ามเนื้อ และควบคุมการทำงานของระบบต่างๆ ให้มีความสมดุล นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้สูงอายุได้เข้าสังคมเมื่อออกกำลังกายนอกบ้าน จึงเป็นผลดีต่อสภาพจิตใจโดยตรง
ประโยชน์ของการออกกำลังกายในผู้สูงอายุมีมากมาย เริ่มจากการเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกและกล้ามเนื้อ การออกกำลังกายช่วยป้องกันการบาดเจ็บจากการล้มได้ถึง 40 เปอร์เซ็นต์ และลดกระดูกหักได้ถึง 50 เปอร์เซ็นต์ เนื่องจากกล้ามเนื้อที่แข็งแรงช่วยในการทรงตัวและการปรับสมดุลท่าทางของร่างกาย นอกจากนี้ยังช่วยปรับปรุงระบบหัวใจและหลอดเลือดให้ทำงานดีขึ้น ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง และเบาหวาน การออกกำลังกายยังช่วยควบคุมน้ำหนักตัว เพิ่มความยืดหยุ่นของร่างกาย ลดอาการปวดข้อและกล้ามเนื้อ รวมถึงช่วยป้องกันภาวะสมองเสื่อมได้ประมาณ 20-30 เปอร์เซ็นต์เมื่อเทียบกับคนที่ไม่ได้ออกกำลังกาย
ชนิดการออกกำลังกายควรเป็นกิจกรรมที่ผู้สูงอายุสนใจ มีความสนุกสนาน ไม่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บและเหมาะสมกับผู้สูงอายุ โดยต้องเป็นการออกแรงกระทำต่อกระดูกไม่มาก เป็นการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อมัดใหญ่อย่างต่อเนื่อง เช่น การเดิน การเต้นรำ การขี่จักรยาน หรือการทำสวน สำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาทางกระดูกและกล้ามเนื้อควรออกกำลังกายในสระน้ำหรือปั่นจักรยานอยู่กับที่
การออกกำลังกายแบบผสมผสานจะให้ผลดีที่สุด ได้แก่ การออกกำลังกายเพื่อฝึกการเดินและการทรงตัว ร่วมกับการฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และการเคลื่อนไหวใน 3 ระนาบ ประเภทการออกกำลังกายที่แนะนำ ได้แก่ การออกกำลังกายแบบแอโรบิก เช่น การเดินเร็ว การว่ายน้ำ หรือการปั่นจักรยานที่ช่วยเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจและเสริมสร้างระบบไหลเวียนโลหิต การออกกำลังกายแบบฝึกความแข็งแรง เช่น การยกน้ำหนักเบา หรือการใช้ยางยืด ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและกระดูก และการออกกำลังกายเพื่อความยืดหยุ่นและการทรงตัว เช่น โยคะ หรือการยืดเหยียด
ก่อนเริ่มออกกำลังกาย ผู้สูงอายุควรปรึกษาแพทย์โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากมีโรคประจำตัว ผู้สูงอายุควรเริ่มออกกำลังกายจากเบาไปหนัก โดยเริ่มจากการเดินช้าๆ เพื่อให้ร่างกายปรับสภาพจนร่างกายเคยชินแล้วค่อยเพิ่มความเร็วขึ้น สำหรับผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับข้อเข่าหรือข้อเท้าไม่ควรวิ่งเพราะจะส่งผลให้เกิดอาการบาดเจ็บ ผู้สูงอายุควรเริ่มออกกำลังกายเพียง 20-30 นาทีต่อวัน โดยอาจแบ่งเป็นช่วงเวลาสั้นๆ ช่วงละ 10-15 นาที และควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 3-5 วัน
ข้อควรระวัง หากมีอาการเหนื่อยหอบ หายใจไม่สะดวก แน่นหน้าอก ใจสั่นมาก ตัวเย็น มีอาการอ่อนแรงตามแขนขา หรือวิงเวียนศีรษะในระหว่างออกกำลังกาย ควรหยุดและรีบปรึกษาแพทย์ทันที การออกกำลังกายที่เหมาะสมและสม่ำเสมอจะช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ และมีความมั่นใจในการใช้ชีวิตประจำวัน